Kendi Kendine Mesafelendirme

Kendi Kendine Mesafelendirme: Daha Sağlıklı Kararlar Vermek İçin, Kendinizden Uzaklaşın!

Yazar: Itamar Shatz

Zor bir kararla karşı karşıya kaldığınızda, duygularınızı bir kenara bırakmak zordur. Bu sıkıntılı bir durumdur çünkü duygularımız, ilişkilerimiz, mali durumumuz ve sağlığımız da dahil olmak üzere hayatımızın önemli alanlarında sıklıkla yanlış kararlar vermemize neden olur.

Genel olarak çoğu insan, karar verme zamanı geldiğinde bu duyguları bir kenara koymanın oldukça zor olabileceğini düşünür. Ancak birkaç basit kendi kendine mesafe koyma tekniği kullanarak bu duyguların etkisini daha iyi kararlar vermenizi sağlayacak şekilde büyük ölçüde azaltabilirsiniz.

Aşağıdaki makalede kendi kendine mesafe koyma kavramı hakkında daha fazla bilgi edinecek, neden faydalı olduğunu anlayacak ve ihtiyaç duyduğunuz durumlarda kendi kendine mesafe koyma tekniklerini uygulamak için neler yapabileceğinizi göreceksiniz.

Kendi Kendine Mesafe Koyma Nedir?

Kendi kendine mesafe koyma, deneyimlediğiniz olayları ve duyguları değerlendirirken kendi benmerkezci bakış açınıza mesafe koymayı artırma eylemidir. Bu kavrama dayalı olarak, insanların durumları değerlendirirken kullandıkları iki ana bakış açısı vardır:[1], [2]

• Kendine Uzak Bakış Açısı: Kendine uzak bir bakış açısı, deneyimlediğiniz bir olayı düşünürken kullanabileceğiniz, olayı analiz eden benliğin onu deneyimleyen benlikten farklı olduğu düşünülen dış bir bakış açısıdır. Örneğin, kendine uzak bir bakış açısı, kendinize "Bunu neden yaptın?" diye sorduğunuzda kullandığınız bakış açısıdır.

• Kendine Odaklı Bakış Açısı: Kendine odaklı bir bakış açısı, deneyimlediğiniz bir olayı düşünürken de kullanabileceğiniz, olayı analiz eden benliğin onu deneyimleyen benlikle aynı olduğu düşünülen içsel bir bakış açısıdır. Örneğin, kendine odaklı bir bakış açısı, kendinize "Bunu neden yaptım?" diye sorduğunuzda kullandığınız bakış açısıdır.

Kendi Kendine Mesafe Koyma Örnekleri

Duygusal bir karar vermek istemedim. LeBron James için en iyisini ve onu mutlu edecek şeyi yapmak istedim. — Basketbol oyuncusu LeBron James, eski takımından ayrılma kararını anlatırken.

İnsanların kendi kendine mesafe koyma tekniğini nasıl kullanabileceğine dair güzel bir örnek, insanların düşündüklerinde (yani iç monologlarında) kullandıkları bir öz iletişim biçimi olan kendi kendine konuşma mekanizmasını inceleyen bir çalışmada ortaya çıkıyor.[3]

Araştırmacıların çıkış noktası, iç gözlem yaptığınız zamanlarda ikinci şahıs zamirini ("sen") kullanarak veya kendiniz hakkında düşünürken birinci şahıs zamirini ("ben") kullanmak yerine kendi adınızı (örneğin "John") kullanarak kendinize mesafeyi artırabileceğinizdi.

Bu kavram, bir alanda psikolojik mesafe yaratmanın diğer alanlarda psikolojik mesafeyi artırabileceğini, böylece insanların dilsel öz mesafelerini değiştirerek belirli bir olaya karşı psikolojik mesafelerini artırmanın, onların bu olaya duygusal bir açıdan ne kadar yakın hissettiklerini etkileyebileceğini öne süren yorumlama düzeyi teorisine dayanmaktadır.[4]

Buna dayanarak araştırmacılar, deneylerindeki katılımcılardan biri öfkeyle biri ise kaygıyla ilgili olan iki kişisel deneyimlerini hatırlamalarını istedi. İki grup katılımcı vardı:

• Birinci gruptaki katılımcılardan kendilerini birinci tekil şahıs gibi düşünmeleri istendi. Bu, örneğin, bu gruptaki katılımcıların kendilerine "Neden böyle hissettim?" diye soracakları anlamına gelir.

• İkinci gruptaki katılımcılardan ise ikinci şahıs zamirlerini veya kendi adlarını kullanarak kendileri hakkında düşünmeleri istendi. Bu, örneğin, bu gruptaki katılımcıların kendilerine "Neden böyle hissettin?"veya "Jane neden böyle hissetti?" diye soracakları anlamına gelir.

Araştırmacılar daha sonra katılımcıların geçmiş deneyimlerini hatırlamaları sırasında kendilerine olan mesafelerini ölçtüler. Buldukları şey, aşağıdaki tabloda da görüldüğü üzere, algıdaki basit değişikliğin, katılımcıların bu olayları göz önünde bulundurduklarında duygusal mesafelerini artırmalarına izin vermesiydi.

“Self-talk as a regulatory mechanism: How you do it matters“ dan alınmıştır.

İnsanlar temelde kendilerine ikinci şahıs olarak atıfta bulunduklarında veya kendi adlarını kullandıklarında duygusal olarak söz konusu durumdan ayrılma yeteneklerini geliştirebildiler. Bu gelişme önemlidir, çünkü bir sonraki bölümde göreceğimiz gibi, artan duygusal mesafenin birçok önemli yararı olduğu gösterilmiştir.

Kendi Kendine Mesafe Koymanın Yararları

Araştırmalar, kendi kendine mesafe koyma tekniklerini kullanmanın çeşitli bakımlardan faydalı olabileceğini göstermiştir.

İlk olarak, yukarıdaki örnekte de gördüğümüz gibi, kendi kendine mesafe koymak insanların geçmişlerindeki zor olaylarla başa çıkmalarına yardımcı olabilir.[3] Bu, kendi kendine mesafe koymanın olumsuz duyguların süresini azaltabileceğini ve saldırgan düşüncelerin ve öfkeli duyguların azaltılmasına yardımcı olabileceğini gösteren konuyla ilgili diğer araştırmalarla da uyum içerisindedir.[5], [6] Ayrıca, kendi kendine mesafe koyma, insanların doğal olarak sosyal kaygıya yatkın olsalar bile sosyal anlamda sıkıntılı durumlarla başa çıkmalarına da yardımcı olabilir.[3] Dahası, artan öz mesafe, insanların duygu düzenleme stratejilerine erişimini iyileştirebilir ve bu da depresif belirtilerde azalma gibi başka faydalara vesile olabilir.[7]

Bunun bir kısmı, kendi kendine mesafe koymanın insanları zor duyguları olumlu bir şekilde ele almalarını sağlayan, uyarlanabilir öz-yansıtma yapmaya teşvik ettiği gerçeğine atfedilir.[8], [9] Bu, genellikle, örneğin, geçmiş olaylar üzerinde saplantılı bir şekilde düşünme eğilimini içeren, uyumsuz öz-yansımaya yol açan, kendine odaklı bir bakış açısı kullanmakla çelişir.

Kendi kendine mesafe koyma tekniğini kullanmanın bir başka avantajı da bilginizin sınırlarını tanımak ve uzlaşmaya istekli olmanın önemini hatırlamak gibi şeyleri yapma yeteneği olan insanların mantıklı fikirler yürütmeleriyle ilgilidir.[10], [2]

Özellikle, insanlar başkalarına tavsiye verirken yüksek düzeyde mantıklı bir muhakeme gösterme eğilimindedirler ancak bu kendilerinin nasıl bir yol izleyeceklerine karar vermeleri söz konusu olduğunda hiç de işe yaramaz. Bununla birlikte, insanlar kendi kendilerinden uzaklaşma tekniklerini kullandıklarında aynı durumda olsalar bir arkadaşlarına ne tür tavsiyelerde bulunacaklarını kendilerine sorarak iç görülerindeki bu asimetriyi azaltabilmekte ve aynı muhakeme becerilerini tıpkı arkadaşlarına uyguladıkları gibi kendi ikilemleri üzerinde de uygulayabilmektedirler.[11] Konuyla ilgili bir kitap olan Decisive: How to Make Better Choices in Life and Work kitabında belirtildiği gibi:[12]

Başkalarına verdiğimiz tavsiyenin iki büyük avantajı vardır: Alınan kararda doğal olarak en önemli faktörlere öncelik verilir ve kısa vadeli duygular önemsizleştirilir. Bu nedenle, bir karar verme tıkanıklığını açmamıza yardım ederken en etkili tek soru şu olabilir: Bu durumda en iyi arkadaşıma ne yapmasını söylerdim?

Son olarak, kendi kendine mesafe koymanın insanların karar verme yeteneğini geliştirmek söz konusu olduğunda doğrudan faydaları vardır, çünkü kendi kendine mesafe koymanın çeşitli koşullar altında karar verme ön yargılarını azalttığı ve aşırı bilgi yüklemesi olduğu zamanlarda ise karar vermeyi iyileştirdiği ortaya konmuştur.[13], [14] Bu, ben-merkezci ve bencil düşünce yapısındaki insanları bilişsel bir perspektiften "sıcak" ve duygusal bir akıl yürütme sürecini kullanmaya daha yatkın hale getirmesine, kendine mesafeli ve alçak gönüllü bir zihniyetin de "soğuk" ve rasyonel bir akıl yürütme sürecini kullanmaya daha muhtemel hale getirmesine bağlanabilir.[2]

Özetle, araştırmalar kendi kendine mesafe koyma tekniklerinin mantık çerçevesi içinde uygulanmasının birçok faydası olduğunu gösteriyor. Bunlar, diğerlerinin yanı sıra, olumsuz duygularla başa çıkma becerisinin artması, stresli durumlarla başa çıkma becerisinin artması ve rasyonel kararlar verme becerisinin artmasını içerir.

Kendi Kendine Nasıl Mesafe Koyulur?

Psikolojik anlamda kendinize olan mesafenizi artırmak için kullanabileceğiniz çeşitli teknikler vardır.

Birincisi, daha önce de gördüğümüz gibi, iç monoloğunuzda kendinizden ikinci veya üçüncü şahıs olarak bahsederek kendinize mesafeli bir dil kullanabilirsiniz. Örneğin bu, zor bir kararla karşı karşıya kalındığında kendinize "Bunun için neden endişeleniyorum?" diye sormak yerine kendinize "Bunun için neden endişeleniyorsun?" diye sormanız anlamına gelir.

Ayrıca duruma kendi bakış açınızdan farklı olan alternatif bir bakış açısıyla bakmaya çalışarak kendinize olan mesafenizi artırabilirsiniz. Örneğin, birisiyle bir kavgaya girdiyseniz kavganın nasıl göründüğünü yalnızca kendi bakış açınızdan değil aynı zamanda diğer kişinin veya tarafsız bir dış gözlemcinin bakış açısından da ele alabilirsiniz.[7]

Ayrıca, bazı durumlarda ne yapacağınıza karar verirken hayran olduğunuz örnek birinin bakış açısını görselleştirmeye çalışabilir ve ardından kendinize bu durumda o kişi ne yapardı diye sorabilirsiniz.[15], [16]

Son olarak, deneyimlediğiniz bir olayı analiz etmeye çalışırken kendi duygu ve düşünceleriniz hakkında yazı yazmayı içeren dışavurumsam yazılar gibi diğer yöntemlerle de kendinize mesafe yaratabilirsiniz.[17]

Sonuç olarak, kendinize daha rasyonel kararlar vermenize yardımcı olmak için kendi mesafenizi artırmak için kullanabileceğiniz birçok teknik vardır. Bunun için en dikkate değer iki teknik, iç monoloğunuzda mesafeli bir dil kullanmayı veya yaşadığınız olayları analiz ederken diğer insanların bakış açısını görselleştirmeyi içerir.

Özet ve Sonuçlar

• Kendi kendine mesafe koyma, yaşadığınız olayları değerlendirirken kendi ben merkezli bakış açınızdan psikolojik mesafeyi artırmayı içerir.

• Kendi kendine mesafe koyma, stres ve öfke gibi olumsuz duygularla başa çıkmanıza yardımcı olabilecek duygusal durumlardan uzaklaşmanızı sağlar.

• Kendi kendine mesafe koyma, ayrıca, daha rasyonel kararlar vermenize yardımcı olabilir ve nasıl davranacağınıza karar verirken etkili akıl yürütme becerilerini kullanmanız için sizi teşvik edebilir.

• İç gözlem yaptığınız zamanlarda birinci şahıs zamirini kullanmak yerine (örneğin "Ne yapmalıyım?") kullandığınız dili değiştirerek ve özellikle kendinizden ikinci veya üçüncü şahıs olarak bahsederek (örneğin, "Ne yapmalısın?" veya "John ne yapmalı?") kendi kendinize mesafe koyabilirsiniz.

• Olayları, konuştuğunuz bir kişinin perspektifi veya sizin de dahil olduğunuz bir olayı izleyen harici bir gözlemcinin perspektifi gibi, sizinkinden farklı bir dış perspektiften değerlendirerek de kişisel mesafe yaratabilirsiniz.